Κυριακή 9 Μαρτίου 2014

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ



Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Στον αρχαίο Ελληνικό Κόσμο όπου η παράδοση προστάτευε τη Φύση διότι
κατείχε θεία, ιερή διάσταση, οι ιεροί τόποι λατρείας και αποδόσεως προσφορών στους θεούς, ήταν συνυφασμένες με την ύπαρξη Ιερών Αλσών, είτε περί της Άλτεως στην Ολυμπία επρόκειτο, είτε περί του Τροφωνίου Άλσους στην Λιβαδειά, είτε περί άλλων φυσικών αδύτων ῑερών σπηλαίων και δασών αφιερωμένα στον Πάνα, στην Αρτέμιδα, στις Νύμφες, στις Αμαδρυάδες και σε άλλες θεϊκές οντότητες-προστάτιδες του πρασίνου, του περιβάλλοντος καθώς και όσων εμψύχων όντων ενοικούσαν εντός αυτού.

Στην αρχαία ελληνική μυσταγωγική παράδοση ο αγρός και το φυσικό τοπίο δεν αντιπροσωπεύουν απλώς τον περιβάλλοντα χώρο πέραν του άστεως, αλλά αποτελούν τελετουργικούς τόπους όπου λαμβάνουν χώρα μυητικά και ιερατικά δρώμενα υψηλής αξίας και πνευματικότητας. Μέσα στην φύση λαμβάνουν χώρα η γέννηση, η ανάπτυξη-ακμή και η αποδυνάμωση-παρακμή, με απόληξη τον θάνατο, ο οποίος δεν συνυφαίνεται με την καταστροφή, αλλα με την ανακύκλωση της δημιουργίας, όπως καταδεικνύεται ευκρινώς μέσα από την περίπτωση των σπόρων που πέφτοντας στην γη από ένα ξηραμένο φυτό, φυτρώνουν και πάλι, αποτελώντας τον σπινθήρα που κυοφορεί τη νέα ζωή. Η είσοδος στο σκοτεινό και δύσβατο δάσος, συμβολίζει την εύρεση του αναζητητή του φωτός στα πρόθυρα ενός κατωφλίου. Ενός κατωφλίου που προοιωνίζει μυητικές δοκιμασίες, μέσα στο σκότος και στο άγνωστο. Μέσα σε μία τέτοια ατμόσφαιρα, εκτυλίσεται και η πρώτη πράξη από το μυστηριακού χαρακτήρα μελλοδράμα του Β. Α. Μότσαρτ “Μαγεμένος Αυλός”. Το σκοτεινό δάσος, συμβολίζει παράλληλα την εναγώνια προσπάθεια που διεξάγει η ψυχή, για την αποκάλυψη και ερμηνεία των μυστικών της φύσεως και την διάνοιξη των πυλών του πνευματικού κόσμου. Η διαμονή στο δάσος, αποτελεί την αποδοχή του μυητικού θανάτου ως αναγκαίο μέσο για την μεταμορφωτική αναγέννηση. Επιπλέον, το δάσος αναδεικνύεται σε πεδίο στο οποίο εκτυλίσσεται, μακρά από τα μάτια των βέβηλων φύσεων, ένα φυσιολατρικό μυητικό δράμα, ενώ στην αριοκελτική παράδοση, η σύζευξη του με τον ήλιο, συνυφαίνεται προς την εναρμόνιση της ηλιακής-αρσενικής και της θηλυκής αρχής.

Παρατηρώντας τα φυσικά φαινόμενα και επιδεικνύοντας τις αρχές που τα διέπουν, μύστης και ο φιλόσοφος κατόρθωνε να μεταδώσει στους νεοφύτους ο πρώτος και στους μαθητές τους ο δεύτερος, τους αμετάβλητους κοσμικούς νόμους που καθορίζουν την λειτουργία τόσο του μικρόκοσμου όσο και του μακρόκοσμου, καθώς η δημιουργία υπόκειται σε ενιαία αντίληψη σύμφωνα με την ερμητική αρχή “Ως εν τοις άνω, ούτω και εν τοις κάτω”.

Μέσα στα σκιερά λιβάδια και στα απροσπέλαστα δάση που υποδηλώνουν την αγνότητα της ψυχής, συντελείται η επιφάνεια, δηλαδή η εκδήλωση της θεϊκής παρουσίας και η προσέλκυση και προσέλευση των θεϊκών δυνάμεων, όπως καταδεικνύεται μέσα από τον Ομηρικό Ύμνο προς την Δήμητρα όπου γίνεται σαφής λόγος για το νησί των Μακάρων, στο οποίο κυριαρχούν λιβάδια αφιερωμένα στην σύζυγό του Πλούτωνα, στην Κόρη ή Περσεφόνη, ενώ παράλληλα η Σαπφώ κάνει λόγο για την εκδήλωση της Θεάς Αφροδίτης, της θεάς του Έρωτα και της Γονιμότητας, μέσα σε κήπο και εντός αλσυλίου.

Το δάσος αναδεικνύεται σε μυστηριακό τόπο όπου πραγματώνεται κατά την αρχαιότητα η τελετή ενηλικιώσεως των κορασίδων αλλά και προσφέρεται ως ιδανικό περιβάλλον για την άσκηση χρησμοδοτικής δραστηριότητας, καθώς μέσα σε αυτό η ψυχή γαληνεύει και επέρχεται νηφαλιότητα αλλά και πνευματική ενάργεια όπως και ευεξία. Μέσα στο δάσος η ζωή θάλει και ο φυσικός πλούτος οργιάζει, με αποτέλεσμα να διαγείρονται οι λανθάνουσες ψυχικές ιδιότητες του ανθρώπου, αφού παρέχεται η ευχέρεια στον αναζητητή να στραφεί μέσω της ενδοσκοπήσεως προς τον εσώτερο του εαυτό.

Μέσα στα ξέφωτα και στις φυλωσιές, λαμβάνει χώρα ο χορός των Νυμφών και των Μουσών, των προστατιδών των τεχνών και του πολιτισμού, με επίκεντρο τα δάση του Ολύμπου μα και αυτά του Ελικώνα, ενώ σε απρόσιτα μέρη μέσα στα άλση ή σε φυσικά σπήλαια επικλήσεις και ιερατικά δρώμενα γεφυρώνουν το χάσμα του ανθρώπου με την θεία αρχή, καθιστώντας τα δάση επίκεντρο της θείας λατρείας με τα ξόανα και τους λατρευτικούς βωμούς, που αναγείρονται δίπλα σε θεόρατα πεύκα και βαθύσκιωτα πλατάνια, που θαρρείς ότι συγκοινωνούν με τους Ουρανούς, μεταφέροντας τα θεϊκά μηνύματα και τις ένθεες βουλές…

Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολικό να θεωρήσουμε το δάσος ως ένα ιερό τέμενος λατρείας και αποδώσεως τιμών προς τους Θεούς και διαμέσω αυτών προς την υπέρτατη Θεά, την Φύση, την και παμμήτειρα Θεά καλούμενη. Το δάσος δεν είναι παρά ένας απέριττος φυσικός ναός, ένας απαράμιλου κάλλους τόπος εκδηλώσεως την φυσικών δυνάμεων και ιδιοτήτων, όπου χάρη στην θετική ανθρώπινη επέμβαση, εκείνη που δεν αλλοιώνει και δεν καταπατά το περιβάλλον, αναδεικνύεται σε ένα τόπο ιδιαίτερα θελκτικό για Θεούς και ανθρώπους. Η Ακαδημία του Πλάτωνος, ο Κήπος των Περιπατητικών Φιλοσόφων, το Λύκειο του Αριστοτέλη αλλά και η Σχολή του στην Μιέζα, περίτρανα το αποδεικνύουν.

Η θρησκευτική διάσταση τους δάσους κατά την αρχαιότητα, βεβαίως δημιούργησε και την ανάγκη οι τόποι αυτοί να προστατευθούν από επιβουλές ή διεστραμμένες επιδιώξεις του ανθρώπινου νου. Έτσι θεσπίστηκαν ιεροί νόμοι οι οποίοι θεσμοθετούσαν την ιερότητα του δάσους, διαφυλάσσοντάς το από την υλοτομία και την λεηλασία. Η βοσκή ζώων, η κοπή δέντρων, η πυρπόληση δέντρων, δεν ήταν πράξεις επιτρεπτές για τα δάση εκείνα που είχαν χαρακτηρισθεί ιερά. Αντιθέτως προβλεπόταν η μεθοδική αντικατάσταση των νεκρών και ξηραμένων δέντρων με άλλα και ο καλλωπισμός του περιβάλλοντος χώρου για την διατήρηση της ευταξίας του χώρου, ο οποίος συχνά ήταν διακοσμημένος με αγάλματα και ανεγερθέντα ιερά ή βωμούς. Μία τέτοια εικόνα ιερού άλσους μας παρέχει ο Παυσανίας για το άλσος του Τροφωνίου στην Λιβαδειά.

Όλα αυτά όμως συνέβαιναν στην αρχαιότητα, τότε που ο άνθρωπος ζούσα σε αρμονία με την Φύση και αναγνώριζε τι μεγάλες ευεργεσίες που δέχεται από αυτή, είτε σε επίπεδο τροφής, συλλέγοντας τους πολύτιμους καρπούς που μας παρέχει απλόχερα η μάνα -γη, η τροφός των πάντων, είτε παρέχοντάς μας οξυγόνο και νερό, συστατικά απαραίτητα για την διατήρηση και συνέχιση της ζωής. Μίας ζωής που ο άφρονας άνθρωπος, δέσμιος της δολοφονικής θρησκείας του άπληστου κέρδους και αφιονισμένος από αντιφυσικές και απάνθρωπες θεωρίες και ιδεολογήματα που αναδεικνύουν τον μαμωνά και τον χρυσό μόσχο σε αυτοσκοπό της υπάρξεώς του, έχουν αλλοτροιώσει την ύπαρξη του και τον αληθινό προορισμό του, έχουν μετατρέψει την γη σε μία τεράστια χωματερή και σε απύθμενο οχετό ακαθαρσιών και λυμάτων κάθε είδους, υποβαθμίζοντας θανάσιμα την ποιότητα της ζωής αλλά και κάθε προοπτική αληθινής δημιουργίας, διακυβεύοντας εν τέλει μακροπρόθεσμα την ίδια την ασφάλεια και το μέλλον του πλανήτη μας.


Απόσπασμα από το βιβλίο του Ιωάννη Χαραλαμπόπουλου με τίτλο "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΕΙΑ", Εκδόσεις "Απολλώνειο Φως"
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου